Ngày đăng: [Saturday, March 12, 2011]
Nhân một số bàn luận cuối tuần của các bạn trên blog của tôi về phương pháp dạy con để thành đạt. Tôi cho rằng nó là vấn đề rất quan trọng cho không chỉ xã hội ngày nay, mà cho cả ngàn xưa. Con người ta sinh ra đời, ai cũng vậy, lúc còn trẻ thì lo phấn đấu để thành đạt. Lúc xế chiều chỉ còn biết nhìn sự thành đạt của con cái để tìm niềm hạnh phúc.
Tôi đã từng viết nhiều đề tài về nuôi dạy trẻ trên báo giấy và trên blog này, cả 2 vấn đề giáo dục phổ thông và đại học, kể cả cho trẻ du học sinh. Nhưng để bàn về những yếu tố cấu thành cho sự thành đạt và thực hiện nó như thế nào để nuôi dạy một đứa trẻ cụ thể thì chưa được đào sâu.
Theo tôi, có 3 yếu tố quan trọng có mức độ theo thứ tự, để giúp một con người thành đạt, đứng trên phương diện khoa học xã hội. Thứ nhất là, khả năng hoà nhập với cộng đồng. Thứ hai là, đạo đức. Và thứ ba là, tài năng. Một số người thêm một yếu tố thứ tư là, may mắn. Nhưng với tôi, may mắn là hội tụ của 3 yếu tố kia để tạo ra cơ hội và biết nắm lấy cơ hội một cách khoa học, thì kết quả mỹ mãn sẽ là sự may mắn vậy.
Với yếu tố đầu tiên - khả năng hoà nhập với cộng đồng - đòi hỏi một đứa trẻ phải được nuôi dạy trong môi trường của cộng đồng. Có nghĩa là đứa trẻ ấy phải được cha mẹ đưa vào những sinh hoạt cộng đồng sớm. Yếu tố này sẽ làm cho trẻ tiếp cận với nhiều nguồn giáo dục gia đình khác nhau khi từ khi còn nhỏ. Trẻ sẽ được học hỏi và ghi nhận các sự kiện khi còn tâm lý suy luận một bước: sự trung thực. Sau đó lớn lên ở lứa tuổi suy luận 2 bước để phân biệt đúng sai trẻ sẽ có một vốn sống đầy ắp. Cuối cùng khi trẻ đến độ tuổi biết đưa ra suy luận 3 bước, trẻ sẽ biết suy luận, lý giải và đưa ra phương pháp giải quyết vấn đề.
Nhưng chỉ với khả năng hoà nhập cộng đồng tốt mà không đủ đạo đức để thuyết phục cộng đồng, và giữ được phẩm hạnh thì sự hoà nhập ấy cũng không đem lại thành quả tốt. Cho nên yếu tố quan trọng thứ hai - đạo đức - không kém phần quan trọng. Muốn một đứa trẻ có đạo đức thì điều tối quan trọng là gia đình, chứ không phải nhà trường và xã hội cũng như bản thân của trẻ. Dù cho trẻ đến trường tốt, sống trong xã hội đồng nhất tốt, mà tấm gương phản chiếu trực tiếp cho trẻ thấy hằng ngày không tốt thì trẻ khó có thể trở thành người có đạo đức. Điều này chúng ta vẫn thường thấy trong cuộc sống ở những trẻ con nhà quyền quý vẫn hư, vì cha mẹ không là tấm gương tốt cho trẻ.
Cuối cùng, tuy là tài năng quan trọng, nhưng nó không thể sánh bằng khả năng hoà nhập với cộng đồng và đạo đức. Vì trong cuộc sống ta vẫn thường thấy lắm người tài không được thành đạt, vì thiếu khả năng hoà nhập với cộng đồng. Và cũng không thiếu người tài, nhưng không thành đạt vì họ đã bị tha hoá vì môi trường tạo nên. Và kết cục vẫn không thể thành đạt.
Dĩ nhiên, có những người vô đạo đức, nhưng được che đậy một lớp vỏ bề ngoài nhẵn nhụi vẫn có thể thành đạt nhờ vào khả năng hoà nhập với cộng đồng tốt và nhạy bén nắm lấy thời cơ. Nhưng con số này là hiếm và không bền vững. Câu chuyện ông chủ Vinashin cho ta thấy điều đó. Và với tình hình hiện nay, nhiều ông chủ lớn khác đang ngồi trên đống lửa vì, có tài, có khả năng hoà nhập cộng đồng, nhưng thiếu đức.
Với thời đại ngày nay, câu nói của cụ Hồ: "Người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Người có tài mà không có đức thì vô dụng" sẽ không còn giá trị nhiều, khi xét một con người chỉ ở 2 yếu tố đức và tài. Mà yếu tố quan trọng bậc nhất là, khả năng hội nhập cộng đồng. Vì điều này dễ kiểm tra, khi có nhiều người tài đức vẹn tròn, nhưng thiếu khả năng làm việc với cộng đồng vẫn không thể thành đạt.
Như vậy, để nuôi dạy trẻ ngày nay, công việc làm cho trẻ dễ hòa nhập với cộng đồng là cực kỳ quan trọng. Chính vì thế, mà các họat động cộng đồng như các câu lạc bộ tài năng, sinh họat hướng đạo sinh, các họat động thiện nguyện, v.v... không chỉ là vết son trong bộ hồ sơ xin học bổng ở các trường nổi tiếng trên thế giới, mà còn là hành trang vững chãi cho trẻ vào đời.
Vấn đề còn lại là việc của các bậc phụ huynh, ngành giáo dục và xã hội cần tạo điều kiện cho trẻ kiểm sóat được 3 yếu tố quan trọng này.
Asia Clinic, 15h02', ngày thứ Bảy, 12/3/2011
0 Nhận xét