Bài viết gốc: The Russia Sanctions Are Working
Ngày 22 tháng 8 năm 2023
SERGEI GURIEV là Hiệu trưởng kiêm Giáo sư Kinh tế tại Science Po, là đồng tác giả (cùng với Daniel Treisman) cuốn sách Spin Dictators: The Changing Face of Tyranny in the 21st Century - Những kẻ độc tài tráo trở: Bộ mặt đang thay đổi của chế độ chuyên chế trong thế kỷ 21 - Nhà xuất bản Đại học Princeton, 2022. Viện Nghiên cứu Chính trị Paris (tiếng Pháp: Institut d'études politiques de Paris), còn được gọi là Science Po [sjɑ̃s po] hoặc Science Po Paris, là một trường đại học nghiên cứu công lập ở Paris, Pháp, được xếp hạng grande école. và sự thành lập lớn.
Mặc dù không có lý do gì để nghĩ rằng nền kinh tế Nga đang trên bờ vực sụp đổ, nhưng sự mất giá gần đây của đồng rúp đã cho thấy sức ép của cuộc chiến - và các biện pháp trừng phạt được áp đặt để đáp trả nó - đã hiệu quả khi đặt lên nền kinh tế Nga. Bây giờ, phương Tây cần phải đi xa hơn nữa.
PARIS – Trong vòng vài ngày sau cuộc xâm lược toàn diện của Tổng thống Nga Vladimir Putin vào Ukraine 18 tháng trước, phương Tây đã áp đặt các biện pháp trừng phạt chưa từng có đối với ngân hàng trung ương Nga, đóng băng hàng trăm tỷ đô la tài sản của ngân hàng này. Đồng rúp giảm mạnh, đạt mức thấp kỷ lục với giá 136 rúp ăn 1 đô la Mỹ một tuần sau cuộc xâm lược. Nhưng sau khi ngân hàng trung ương áp đặt các biện pháp kiểm soát tiền tệ và vốn, đồng rúp đã phục hồi trở lại, mạnh lên mức ₽51,5/đô la - một sự phục hồi mà Điện Kremlin háo hức chào mời.
Các nhà lãnh đạo của Nga khó để ăn mừng ngày hôm nay. Tỷ giá hối đoái của đồng rúp đưa ra dấu hiệu rõ ràng nhất về hoạt động kinh tế của Nga, ít nhất là đối với các hộ gia đình Nga. Vì vậy, việc đồng tiền này gần đây giảm xuống dưới ngưỡng quan trọng về mặt chính trị là ₽100/đô la đã khiến Điện Kremlin lo lắng. Và nó đã đặt ngân hàng trung ương – mà trong năm ngoái, đã nới lỏng hoặc loại bỏ nhiều biện pháp kiểm soát vốn của mình – dưới cơn hỏa thiêu.
Trợ lý kinh tế của Putin, Maxim Oreshkin, thường chỉ trích ngân hàng trung ương là quá hiếu chiến. Nhưng sau lần sụt giá gần đây nhất của đồng rúp, ông đã phải viết một bài xã luận đổ lỗi cho các nhà hoạch định chính sách đã quá “mềm mỏng” và cho phép tăng trưởng tín dụng quá mức. Ngân hàng trung ương ngay lập tức triệu tập một cuộc họp hội đồng bất thường, tại đó họ quyết định tăng lãi suất lên mức khổng lồ 3,5 điểm phần trăm và báo hiệu rằng nhiều đợt tăng lãi suất nữa có thể sẽ tăng tiếp tục vào đầu tháng tới. Các biện pháp kiểm soát tiền tệ bổ sung cũng xuất hiện trên bàn làm việc. Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Anton Siluanov được cho là ủng hộ việc buộc các nhà xuất khẩu Nga phải chuyển doanh thu bằng đô la về nước và bán chúng cho ngân hàng trung ương.
Chắc chắn, không có lý do gì để nghĩ rằng nền kinh tế Nga đang trên bờ vực sụp đổ. Không có gì kỳ diệu về ngưỡng ₽100 ăn 1 đô la. Và việc tăng lãi suất gần đây là một phản ứng kinh điển đối với lạm phát gia tăng; Các ngân hàng trung ương phương Tây cũng sẽ làm như vậy. Tuy nhiên, sự mất giá đã làm nổi bật mức độ áp lực của cuộc chiến tranh Ukraine - và các biện pháp trừng phạt được áp đặt để đáp trả nó - đã đặt lên nền kinh tế Nga.
Vào tháng 4 năm 2022, tôi đã viết rằng Putin không nên ăn mừng việc đồng rúp tăng giá, điều này phản ánh hai diễn biến mà cuối cùng sẽ gây bất lợi cho nền kinh tế Nga. Đầu tiên, nhập khẩu đã giảm do các biện pháp trừng phạt của phương Tây, dẫn đến việc mất khả năng tiếp cận hàng tiêu dùng nhập khẩu và trung gian đầu vào, do đó hạn chế năng lực sản xuất của Nga. Thứ hai, doanh thu từ xuất khẩu dầu mỏ đã tăng lên - một diễn biến có thể thúc đẩy các chính phủ phương Tây áp đặt lệnh cấm vận dầu mỏ và áp giá trần đối với dầu thô của Nga.
Đó chính xác là những gì đã xảy ra. Vào tháng 5 năm 2022, Châu Âu thông báo rằng lệnh cấm vận đối với khoảng 90% lượng dầu nhập khẩu của Nga sẽ có hiệu lực trong vòng 6-8 tháng tới. Không lâu sau, các nước G7 đã đồng ý về mức trần giá.
Việc trì hoãn áp dụng các chính sách này đã cho phép Putin thu được nguồn thu khổng lồ. Mặc dù phương Tây đã đóng băng khoảng 300 tỷ đô la dự trữ của ngân hàng trung ương Nga, nhưng thặng dư tài khoản vãng lai kỷ lục của Nga vào năm 2022, ở mức 227 tỷ đô la, gần như đã bù đắp cho kinh tế nước Nga. Nhưng vận may này đã kết thúc tốt đẹp và thực sự: trong nửa đầu năm nay, doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt của Nga đã giảm gần một nửa, khiến thâm hụt ngân sách tăng lên 2% GDP hàng năm.
Lệnh cấm vận dầu mỏ và trần giá cũng khiến tổng kim ngạch xuất khẩu của Nga giảm mạnh 1/3 so với cùng kỳ trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 7 năm 2023. Kết quả là thặng dư thương mại của Nga giảm từ 204 tỷ USD xuống còn 64 tỷ USD và thặng dư tài khoản vãng lai của nước này giảm mạnh chỉ còn 1/6 mức yêu cầu, từ 165 tỷ USD xuống chỉ còn 25 tỷ USD.
Có thể dự đoán được, doanh thu từ xuất khẩu hydrocarbon giảm mạnh đã khiến vị thế tài chính của Nga suy giảm nhanh chóng. Trong một thời gian, các nhà lãnh đạo Nga tỏ ra không hề bối rối: nước này vẫn nắm giữ nguồn dự trữ đồng nhân dân tệ đáng kể, do đó có thể trang trải được thâm hụt ngân sách. Và cuộc chiến ở Ukraine vẫn là ưu tiên hàng đầu của Điện Kremlin: chỉ trong nửa đầu năm nay, chi tiêu quân sự của Nga đã cao hơn 12% so với ngân sách cho cả năm.
Ngoài việc tài trợ cho chiến tranh, chính phủ Nga còn hy vọng rằng việc tiếp tục chi tiêu sẽ mang lại động lực cho nền kinh tế theo học thuyết Keynes(*). Nhưng những hy vọng này đã không thành hiện thực, chính xác là do các lệnh trừng phạt thương mại đã làm suy yếu năng lực sản xuất của Nga. Bị cô lập với phương Tây và mất hàng trăm nghìn công nhân vì chiến tranh và di cư, nền kinh tế Nga đơn giản là không thể sản xuất nhiều như Putin mong muốn.
Với nền kinh tế Nga quá nóng, chi tiêu chính phủ cao hơn cho chiến tranh chỉ đơn giản là thúc đẩy lạm phát. Thêm vào đó là dòng vốn chảy ra liên tục - tăng nhanh sau khi ông chủ của Tập đoàn Wagner, Yevgeny Prigozhin, bị hủy bỏ cuộc nổi loạn vào tháng 6 - và sự mất giá gần đây của đồng rúp đã được dự đoán trước. Mọi người cũng không nên ngạc nhiên trước quyết định bơm phanh của ngân hàng trung ương, bất chấp tác động có thể có của lãi suất cao hơn đối với việc cho vay để tăng trưởng sản lượng phục vụ chiến tranh. Bloomberg hiện đặt xác suất suy thoái ở Nga trong 6 tháng tới là 21%, so với 6% trước khi ngân hàng trung ương Nga tăng lãi suất.
Các biện pháp trừng phạt rõ ràng đang phát huy tác dụng. Nhưng việc Putin tiếp tục có khả năng tài trợ cho cuộc chiến của mình ở Ukraine cho thấy rằng cần phải làm nhiều hơn nữa. Trước những phương pháp phức tạp mà các công ty đã nghĩ ra để phá vỡ lệnh cấm vận dầu mỏ và trần giá, phương Tây giờ đây phải nỗ lực để bịt các kẽ hở của lệnh trừng phạt, đồng thời hạ trần giá dầu từ 60 USD/thùng hiện nay xuống 50-55 USD/thùng, hoặc thậm chí thấp hơn. .
Một điểm rút ra quan trọng khác từ sự sụp đổ gần đây của đồng rúp là Putin đang tìm cách tránh các biện pháp trừng phạt thương mại. Đồng rúp rẻ hơn vì Nga cần đô la Mỹ để thanh toán hóa đơn nhập khẩu, vốn đã tăng 1/3 so với cùng kỳ năm ngoái – từ 57 tỷ đô la lên 76 tỷ đô la – trong quý 2 năm 2023. Mức tăng này một phần phản ánh chi phí gia tăng trong việc lách lệnh trừng phạt, đang gia tăng áp lực lên ngân sách và tiền tệ của Nga. Bằng cách siết chặt việc thực thi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, phương Tây có thể tăng thêm những chi phí này đối với Nga, khiến ngân sách của Nga - và do đó, nỗ lực chiến tranh tội phạm của nước này - rơi vào tình trạng tắc nghẽn./.
@Project Syndicate 2023
Ghi chú:
(*) Kinh tế học Keynes là hệ thống lý luận kinh tế vĩ mô lấy tác phẩm Lý thuyết tổng quát về việc làm, lãi suất và tiền tệ (thường được gọi tắt là Lý thuyết tổng quát) của John Maynard Keynes (1883-1946) làm trung tâm và lấy nguyên lý cầu hữu hiệu làm nền tảng. Nguyên lý cầu hữu hiệu khẳng định rằng, lượng cung hàng hóa là do lượng cầu quyết định. Do đó, vào những thời kỳ suy thoái kinh tế, nếu tăng lượng cầu đầu tư hàng hóa công cộng (tăng chi tiêu công cộng), thì sản xuất và việc làm sẽ tăng theo, nhờ đó giúp cho nền kinh tế ra khỏi thời kỳ suy thoái.
Sài Gòn, 11:23 Wed, 23rd Aug 2023
0 Nhận xét