QUÁ TRỌNG 2

Ngày đăng: [Sunday, January 24, 2010]

Cuối tháng 9/2009 tôi có viết Quá Trọng 1(1). Rồi mọi chuyện lại lửng quên, vì có quá nhiều vấn đề quan tâm. Hôm nay thông tin FDA trình cho Văn phòng điều tra tội phạm(2) về một sản phẩm thuốc điều trị chống Béo phì tên thương mại là Alli 60(3) thuộc nhóm Orlistat(4), một lọai thuốc mà ngay cả Mayo Clinic(5) nổi tiếng của Mỹ cũng đã từng dùng và nghiên cứu - vì nghi ngờ nó bị làm giả tại Mỹ. Nên hôm nay viết phần 2 cho bà con đọc chơi. 


Gần đây cuộc sống Việt có khá hơn, các chị, các mẹ có tý rủng rỉnh tiền đến tuổi sắp bặt kinh là cứ phì nộn và "phúc hậu" ra. Trong khi ở tuổi ấy các ông lại "muối tiêu" nhiều tiền. Có câu tục ngữ Việt mà chỉ mới đây xuất hiện: "Nhất muối tiêu, Nhì Việt kiều". Vợ ở nhà thì nhăn nheo, nhưng dáng thì như thùng phuy di động, tướng đi như gà mổ thóc, lại thích làm bí thơ. Cái tuổi tiền mãn kinh do rối lọan hormone tính tình cáu bẳn. Các ông bắt đầu tìm mắm thay thịt. Các ông cứ tưởng là phở thay cơm, nhưng khi sự việc đổ vỡ, thì mới biết đó là mắm thối hoắc còn hơn là mắm bù hóc, làm sao so với cơm thịt nhà mình?


Hồi còn đi làm nhà nước, tôi là người lo đi điều trị về hồi sức nội khoa và phẫu thuật lại (re-operation) cho những cases có biến chứng bục, xì, rò ống tiêu hóa. Nên mảng nghiên cứu về dinh dưỡng lâm sàng (clinical nutrition) cũng có chút rành rỏi.

A. Nguyên nhân quá trọng:

1. Lối sống : Ăn nhiều, vận động ít làm cho năng lượng hấp thu nhiều hơn năng lượng tiêu hao.

2. Các yếu tố ảnh hưởng: Di truyền, chuyển hóa, ngọai cảnh.

3. Một số bệnh lý: liên quan Hội chứng Thần kinh – Nội tiết: Suy tuyến yên, Tổn thuơng vùng duới đồi, Suy giáp, Hội chứng Cushing, do thuốc(VD: glucocorticoids), Suy buồng trứng họăc đã cắt, Hội chứng buồng trứng đa nang, U tụy tiết Insuline (insulinoma), một số hội chứng béo phì ở trẻ em, chậm phát triển, suy sinh dục,…...

B. Biến chứng do quá trọng: 

 1. Các yếu tố nguy cơ dẫn đến biến chứng của quá trọng lượng là: 

+ Rối lọan dung nạp Glucose.

+ Tiền sử gia đình có người mắc bệnh lý động mạch vành.

+ Nam trên 45 tuổi và nữ trên 55 tuổi.

2. Một số biến chứng do quá trọng lượng gây ra như sau: Bệnh lý tim mạch, Tăng mỡ trong máu, Tiểu đường type II(không phụ thuộc insuline), Bệnh xương khớp, Bệnh lý gan mật. Một số vấn đề hô hấp do giảm thông khí, 

3. Một số bệnh ung thư kèm theo với quá trọng lượng: ung thư Vú , Cổ tử cung, U nội mạc tử cung, Buồng trứng, Túi mật và ống mật, etc…

C. Điều trị:

1. Chỉ định: 

+ BMI >30   

+ 25 ≤ BMI < 30 và ≥ 2 yếu tố nguy cơ. 

+ 25 ≤ BMI < 30 với nam có  vòng bụng > 102 cm và nữ > 88 cm

 2. Ngyên tắc điều trị: gồm 2 nguyên tắc chính:

+ Điều trị bệnh lý liên quan.

+ Giảm cân an tòan: 1,5kg/tuần hoặc <=1,5% trọng lượng cơ thể mỗi tuần.

3. Điều trị nội khoa: 

3.1 Tiết chế: Tôn trọng khẩu phần năng lượng thấp với # 800 Kcal/ngày (thay vì bình thuờng # 1000-1200) với uống nhiều nứơc, ăn  nhiều chất xơ, ít béo, ít đường và tinh bột.

Bữa ăn đề nghị: 

+ 45-70 Gr Protein chất lượng cao.

+ 30-50 Gr Carbohydrate.

+ # 2 Gr béo

+ Bổ sung Vitamine, muối khóang và các yếu tố vi lượng.

3.2 Thuốc hỗ trợ: 
+ Hormone tuyến giáp chỉ dùng với trường hợp rõ ràng khi có suy giáp.
+ Lợi tiểu chỉ giảm cân do làm mất nứơc và rối lọan điện giải nên không được khuyến cáo .

+ Metformin thường chỉ dùng giảm cân ở BN béo phì do Tiểu đường type II.

+ Leptin phối hợp thường hiệu quả tốt trên một số BN béo phì do thiếu Leptin (do đột biến gene).

3.3 Các thuốc làm giảm cân:

+ Cơ chế: Giảm cảm giác ngon miệng (Sibutramin), Giảm hấp thu mỡ do ức chế men lipase(Orlistat).

4. Điều trị Phẫu Thuật: 
Mục tiêu  làm giảm kích thuớc dạ dày, làm cho tạo cảm giác no, mau no khi ăn.

4.1 Các phương pháp: Phẫu thuật Bariatric, Chỉnh hình dạ dày với dải băng dọc (Vertical - Banded  Gastroplasty), Nối tắt dạ dày theo phương pháp Roux-en-Y, Mổ nội soi điều chỉnh dải băng dạ dày (Laparoscopic adjusdstable gastric banding), đặt bong bóng trong lòng dạ dày (Intragastric balloon)… 

4.2 Phương pháp mới( còn đang nghiên cứu): điều trị bệnh béo phì bằng cách hủy mô mỡ qua cách thức ngăn cản nguồn cung cấp máu cho chúng. 

D. Hậu quả của điều trị quá trọng lượng không đúng:  Có thể tóm tắt ngắn gọn như sau: Nếu điều trị quá trọng lượng không đúng thì sẽ gây mất sức lao động, thiếu máu, rối lọan chuyển hóa đường, đạm và mỡ, rụng tóc, lõang xương etc... vì thiếu các chất chuyển hóa xây đắp cơ thể, vì thiếu vitamine và muối khóang

E. Cảnh báo: 

Có nhiều bạn vì lý do quá trọng lượng đã vội vã nghe lời các đại lý bán hàng đa cấp về các thuốc điều trị quá trọng lượng để giảm cân nhanh chóng lại không được gì mà nó còn làm nhiều tai hại. Tai hại vì thuốc giả, tai hại vì làm giảm trọng lượng quá nhanh do nhịn ăn. 

Tình hình quảng cáo ở Việt Nam không chỉ có thuốc mà còn xảy ra cả những thực phẩm thường dùng như sữa chống lõang xương vẫn thường hay thấy nhan nhản trên truyền hình. Như bài tôi viết hôm qua: Đôi điều chuyện y học và báo phổ thông(6) là lõang xương là hậu quả của thiếu hormone sinh dục đi kèm với giảm vận động. Không có bất kỳ lọai sữa nào có thể thay thế được, nếu Lão khoa không ý thức được vấn đề này.

Phương pháp gỉam trọng lượng tốt nhất là vẫn ăn ngày 3 bữa, nhưng ăn ít lại và làm việc bình thường. Không nên nhịn ăn hòan tòan và thay thế bằng thuốc quảng cáo với nước lã. Còn nếu có nhịn ăn thì chỉ nên nhịn ăn bữa tối, nhưng thay thế bằng trái cây.

"Ăn sáng là ăn cho mình, ăn trưa là ăn cho bạn và ăn tối là ăn cho kẻ thù. Biết ăn đúng là  bài thuốc. Ăn sai thì rước bệnh vào thân". Đó là lời khuyên tốt nhất về dinh dưỡng học lâm sàng cho mọi người. Vì cái xe cần chạy phải có xăng. Con người làm việc cần phải có năng lượng đổ đầy. Cách ăn uống lâu nay của người Việt là sai sinh lý dinh dưỡng bình thường. Sáng dậy cần năng lượng để làm việc thì chỉ 1 ly cà phê, trưa đổ đầy là coi như tạm đúng. Nhưng tối làm đầy một bụng trước khi đi ngủ là sai hòan tòan. Chính buổi tối này là nguyên nhân mọi bệnh tật trong tương lai.


Hy vọng với 2 bài ngắn này sẽ giúp các bạn biết cách không bị lừa mà có thể hiểu về tình trạng quá trọng lượng cơ thể như thế nào? Cuối tuần hạnh phúc,

Asia Clinic, 13h25' ngày 24/01/2010