HOA KỲ, TRUNG HOA VÀ NỖI ÁM ẢNH BÁ QUYỀN (2)

Ngày đăng: [Wednesday, June 26, 2013]

Phần 1: Đặt vấn đề

Phần 3: Một loại hình mới của quan hệ quyền lực vĩ đại
Phần 4: Vấn đề an ninh
Phần 5: Vấn đề đồng minh

Bài viết của ông Robert B. Zoellick, cựu chủ tịch Ngân hàng Thế giới vừa mới từ chức và mãn nhiệm 30/6/2012, cựu thứ trưởng ngoại giao và đại diện thương mại Hoa Kỳ, hiện đang là nghiên cứu sinh danh dự tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson(Peterson Institute for International Economics) và một thành viên cao cấp tại Trung tâm Belfer(Belfer Center) của Đại học Harvard. Ông viết bài này cho Diễn đàn Thượng Hải tại Đại học Phúc Đán(復旦大學: Fudan University) ở Thượng Hải ngày 25 tháng 5 năm 2013 vừa qua, trước khi Hội nghị thượng đỉnh Sunnylands diễn ra tại California từ 07-09/6/2013. 

Bài viết gốc: U.S., China and Thucydides

PHẦN 2: NHỮNG VẤN ĐỀ TỒN TẠI CỦA HOA KỲ VÀ TRUNG HOA

Thành công kinh tế đáng kinh ngạc của Trung Hoa - phát triển kinh tế trung bình 10 phần trăm một năm trong ba mươi năm, đã đưa nó trở thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, nhà kinh doanh lớn thứ hai của hàng hóa và dịch vụ, và người nhận lớn thứ hai của đầu tư trực tiếp từ nước ngoài.

Nhưng Hoa Kỳ vẫn chiếm khoảng 22 phần trăm của GDP toàn cầu. Mặc dù tăng năng suất là khó khăn hơn để đạt được các nền kinh tế tiên tiến chuyển sang biên giới công nghệ, những đổi mới gần đây của Mỹ về năng lượng, phần mềm và mô hình kinh doanh cho thấy một nền kinh tế đã phát triển mà vẫn giữ được một khả năng lạ thường để thích nghi và tái sinh cho bản thân. Trái ngược với hầu hết các nền kinh tế tiên tiến khác - và thậm chí so với nhiều nước đang phát triển - triển vọng dân số Mỹ là tích cực một cách khiêm tốn. Hội nhập của Mỹ với các đối tác ở Bắc Mỹ cũng cho thấy triển vọng tốt.

Tuy nhiên, một loạt các chuyển dịch cơ cấu toàn cầu, đặc biệt là sự trỗi dậy nhanh chóng của các nền kinh tế đang phát triển, cùng với sự phục hồi toàn cầu bị trở ngại từ cuộc Đại suy thoái, đòi hỏi phải thay đổi nhiều hơn cho Trung Hoa, Hoa Kỳ và thế giới.

Những thách thức phát triển của Trung Hoa được mô tả đầy đủ trong báo cáo "Trung Hoa năm 2030" vào năm ngoái do Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Hội đồng Nhà nước cùng với các Bộ khác của Trung Hoa và một nhóm quốc tế từ Ngân hàng Thế giới.

Các nhà nghiên cứu đã tìm cách giải quyết vấn đề cơ bản về cách Trung Hoa có thể tránh được cái gọi là bẫy thu nhập trung bình - xu hướng cho năng suất và tăng trưởng chậm lại sau khi các nền kinh tế đang phát triển đạt được mức thu nhập trung bình. Các đồng nghiệp Trung Hoa của chúng tôi một cách khôn ngoan nhận ra rằng dự báo tăng trưởng theo đường thẳng hiếm khi xảy ra.

Xem xét vấn đề này trong bối cảnh lịch sử: khi Ngân hàng Thế giới xem xét lại hiệu suất của 101 nền kinh tế mà Ngân hàng phân loại khi 101 quốc gia có thu nhập trung bình vào năm 1960, thì trong đó phát hiện ra rằng đến năm 2008 - gần như năm mươi năm sau đó - chỉ có 13 quốc gia đạt được thu nhập cao. Và một trong số đó là Hy Lạp!

Trung Hoa phụ thuộc nhiều vào đầu tư tài sản cố định, chủ yếu là đầu tư công để tính vào tăng trưởng, và tăng trưởng nhờ xuất khẩu. Trung Hoa sẽ cần phải thích ứng với chuyển dịch cơ cấu toàn cầu: ngày nay những nền kinh tế đang phát triển chiếm một nửa sản lượng toàn cầu - và con số thực sự có khoảng 2/3 của tăng trưởng toàn cầu trong 5 năm qua, Trung Hoa có thể không còn dựa vào mô hình tăng trưởng chủ yếu vào việc bán hàng cho các nền kinh tế đã phát triển như trong quá khứ.

Trung Hoa cần phải thay đổi mô hình tăng trưởng dựa vào nhu cầu và tiêu dùng nội địa lớn hơn – tức là dựa vào vai trò lớn hơn ở khu vực tư nhân. Đầu tư vào vốn con người sẽ ngày càng quan trọng, cũng như việc khuyến khích tinh thần sáng tạo của người Trung Hoa tài năng. Sự chuyển đổi này cũng có thể cho phép nhiều người Trung Hoa hưởng phúc lợi từ những thập niên siêng năng của họ, làm như vậy, sẽ giúp gia tăng tiêu thụ nội địa có thể làm dịu những căng thẳng xã hội.

Báo cáo "Trung Hoa 2030" vạch ra một con đường cho một mô hình tăng trưởng mới, trong đó bao gồm: hoàn thành việc chuyển đổi sang thị trường đất đai, lao động, doanh nghiệp, tài chính; di chuyển đến một hệ thống đổi mới mở, để cho phép Trung Hoa di chuyển lên chuỗi giá trị; cung cấp cơ hội bình đẳng và những giá trị bảo vệ xã hội cơ bản cho tất cả người dân Trung Hoa, cơ cấu lại hệ thống tài chính để phù hợp với trách nhiệm về doanh thu và chi phí ở các cấp độ khác nhau của chính phủ; làm sạch môi trường và trả giá cho tình trạng tài nguyên cạn kiệt; và xem xét các tác động quốc tế của sự chuyển dịch cơ cấu của Trung Hoa.

Tôi không mong đợi các nhà lãnh đạo mới của Trung Hoa phải hành động theo kiểu cải cách “bùng nổ”("Big Bang"). Tôi nghĩ rằng họ - và các lãnh đạo ở các tỉnh - sẽ theo đuổi thử nghiệm thực tế. Thủ tướng Lý Khắc Cường đã chỉ ra đô thị hóa như một kênh mà thông qua đó Trung Hoa có thể theo đuổi sự thay đổi kết nối, kết hợp các vấn đề về lao động, đất đai, doanh nghiệp, giáo dục và các dịch vụ khác, tiêu thụ, mức sống, cơ sở hạ tầng mới, nhà ở, phát triển bền vững, tài chính và quản trị.

Chỉ bằng cách công nhận sự cần thiết phải thay đổi đã là một bước tiến lớn. Ngược lại, hơn hai mươi năm trước, tôi theo dõi hệ thống chính trị và quan liêu của Nhật Bản đi chống lại sự cần thiết của một mô hình tăng trưởng mới. Thủ tướng Shinzo Abe bây giờ phải theo đuổi những bước đi táo bạo để khắc phục sức đề kháng chuyển đổi của Nhật Bản.

Tuy nhiên, thúc đẩy cải cách tiếp theo của Trung Hoa sẽ khó khăn. Lãnh đạo Trung Hoa sẽ cần phải cân bằng chiến lược tăng trưởng trong ngắn hạn, chủ yếu dựa trên cơ cấu kinh tế hiện nay, với sự cần thiết phải thay đổi cấu trúc cho sự tăng trưởng trong tương lai.

Đón đọc phần 3: Một loại hình mới về quan hệ quyền lực vĩ đại

Asia Clinic, 18h26' ngày thứ Tư, 26/6/2013